John von Neumann (1903-1957)

John von Neumann is met de naar hem vernoemde "von-Neumann-architectuur", die de logische opbouw van alle moderne computers beschrijft, de (computer)geschiedenis ingegaan.

Een uitzonderlijk persoon

De in 1903 als zoon van een Joodse bankier in Boedapest geboren John von Neumann viel reeds vroeg in zijn leven op door zijn buitengewoon wiskundig talent. Tijdens de jaren ´20 studeerde hij chemie in Berlijn & Zürich. Daarenboven doctoreerde hij nog eens wiskunde in Boedapest. Als privé-docent gaf hij zowel in Göttingen, Berlijn als Hamburg les. Toen hij van 1930 tot 1933 als gastprofessor mechanische fysica aan de universiteit van Princeton doceerde, was hij de jongste collega van Albert Einstein. Na het behalen van een professoraat aan het Institute for Advanced Study (IAS) in Princeton, besloot hij voorgoed in de VS te blijven.

Von Neumann wordt beschouwd als één van de grootste wiskundigen van de 20e eeuw. Hij werkte o.a. rond de wiskundige grondbeginselen van de kwantummechanica, logica, economie en ballistiek.

Over de atoombom naar de computer

Vanaf 1943 werkte von Neumann aan het Amerikaanse atoombomprogramma onder leiding van Robert Oppenheimer mee. Hij hielp o.a. bij de constructie van het ontstekingsmechanisme en de berekening van de optimale ontploffingshoogte van de bom die uiteindelijk op Nagasaki zou vallen. Hij maakte kennis met het ENIAC-team toen hij in 1944 op zoek was naar een hulpmiddel voor de verwerking van al deze gegevens.

In zijn verslag over de EDVAC, de opvolger van de ENIAC, beschreef von Neumann de naar hem vernoemde computerarchitectuur. Deze zegt dat elke computer uit een stuurmechanisme, een rekenorgaan, een geheugen, een input en een output opgebouwd moet zijn.

Na-oorlogse periode en slepende dood

Na WO II keerde von Neumann naar het IAS terug om zich met de ontwikkeling van een elektronische computer voor wetenschappelijke doeleinden bezig te houden. Deze op zijn computerarchitectuur gebaseerd IAS-vacuümbuizencomputer was in 1952 bedrijfsklaar.

Naast zijn computerwerkzaamheden was hij een belangrijk militair adviseur, wiens invloed en erkenning tot in de hoogste kringen van de Amerikaanse regering en het leger reikte.

John von Neumann overleed in februari 1957 aan kanker, veroorzaakt door de radioactieve straling waaraan hij tijdens de kernproeven blootgesteld was.